روش دلفی چیست؟
روش دلفی (Delphi method) که به عنوان تکنیک تخمین-گفتگو-تخمین (ETE) (Estimate-Talk-Estimate) هم شناخته می‌شود، یک روش سیستماتیک و کیفی برای پیش‌بینی است که با جمع‌آوری نظرات گروهی از کارشناسان از طریق پخش چندین دور پرسشنامه محقق می‌شود. این روش بر کارشناسانی متکی است که در مورد یک موضوع خاص آگاه هستند بنابراین می‌توانند نتیجه سناریوهای مختلف را پیش‌بینی کنند، احتمال وقوع یک رویداد را بررسی کنند یا درباره یک موضوع خاص به نتیجه برسند.
پس از هر دور جمع‌آوری پرسشنامه‌ها، خلاصه‌ای از دور آخر به کارشناسان ارائه می‌شود که این کار به هر کارشناس اجازه می‌دهد تا پاسخ‌های خود را با در نظر گرفتن پاسخ گروه تنظیم کند. این فرآیند تحلیل فردی کارشناس را با مزایای خرد جمعی ترکیب می‌کند.
با نگاهی عمیق‌تر به هدف این تکنیک، می‌بینیم که استفاده از روش دلفی برای تسهیل ارتباطات گروهی ساختاریافته به منظور رسیدن به توافق در مواجهه با مشکلات پیچیده است. از اصول این روش این است که ذهن‌های بیشتر بهتر از یک ذهن عمل می‌کنند، و بنابراین این روش منجر به پیش‌بینی‌های دقیق‌تری می‌شود.
فهرست مطالب
آشنایی با روش دلفی
روش دلفی در ابتدا در دهه ۱۹۵۰ توسط Olaf Helmer و Norman Dalkey از شرکت Rand ابداع شد. این نام به Oracle Delphi، یک کاهن در معبد آپولو در یونان باستان اشاره دارد که به خاطر پیشگویی‌هایش معروف است.
همانطور که گفته شد روش دلفی شامل چندین دور پرسشنامه کتبی است که به کارشناسان اجازه می‌دهد نظرات خود را به صورت ناشناس بیان کنند. پس از جمع‌آوری پاسخ کارشناسان به هر دور از پرسشنامه‌ها، مجری تمامی پاسخ‌ها را جمع‌آوری کرده و گزارشی از خلاصه‌ی پاسخ‌ها را به هر کارشناس ارائه می‌دهد. کارشناسان این گزارش را بررسی می‌کنند و با پاسخ‌های کارشناسان دیگر موافقت یا مخالفت می‌کنند. پس از این، کارشناسان پرسشنامه دیگری را پر می‌کنند که به آنها فرصت می‌دهد نظرات به روز شده خود را بر اساس آنچه از گزارش فهمیدند، ارائه دهند و در جهت توافق کار کنند. روش دلفی زمانی کامل می‌شود که توافق حاصل شود.
فرآیند روش دلفی
ابتدا مجری گروهی از کارشناسان را بر اساس موضوع مورد بررسی انتخاب می‌کند. پس از تایید همه شرکت‌کنندگان، برای هر یک از اعضای گروه پرسشنامه‌ای برای اظهار نظر در مورد موضوع بحث بر اساس نظر شخصی، تجربه یا تحقیقات قبلی ارسال می‌شود.
پرسشنامه‌ها به مجری جلسه بازگردانده می‌شوند تا نظرات را دسته‌بندی کند و گزارشی از نظرات کارشناسان تهیه کند. یک نسخه از گزارش به همراه فرصتی برای اظهار نظر بیشتر برای هر شرکت‌کننده ارسال می‌شود. در پایان هر جلسه، تمام پرسشنامه‌ها به مجری بازگردانده می‌شود تا تصمیم بگیرد که آیا یک دور دیگر لازم است یا نتایج برای انتشار آماده هستند. دورها را می‌توان تا رسیدن به توافق تکرار کرد.
1. موضوع و هدف را مشخص کنید.
مهم است مسئله‌ای را که می‌خواهید حل کنید و چیزی را که می‌خواهید با استفاده از روش دلفی به آن برسید، تعریف کنید. مطمئن شوید که می‌دانید چه چیزی را می‌خواهید پیش‌بینی کنید.
۲. گروهی از کارشناسان و یک مجری را انتخاب کنید.
کارشناسان می‌توانند افراد داخل یا خارج سازمان باشند. مجری باید موضعی بی‌طرف داشته باشد و فردی با تجربه در زمینه تحقیق و جمع‌آوری داده‌ها باشد.
مجری
(تسهیل کننده) یا مجری یک عنصر کلیدی در روش دلفی است. این مسئولیت اوست که پروژه مورد نظر را درک کند، ابزارهای مناسب را به کار گیرد، کارشناسان را استخدام کند، اندازه و ترکیب گروه مناسب را بداند، دانش و نظرات مناسب را از کارشناسان جمع‌آوری کند، تفکر خلاق کارشناسان را تسهیل کند، پاسخ‌های متنوع آنها را جمع‌آوری، ترکیب (هم از نظر کیفی و هم کمی) و مجدداً توزیع کند و همه این کارها را به شیوه‌ای مؤثر و به‌موقع انجام دهد. بنابراین، مجموعه مهارت‌های تسهیل کننده برای روش دلفی به اندازه تمام جنبه‌های دیگر این روش مهم است. با توجه به جهت‌گیری‌هایی که معمولاً در تصمیم‌گیری وجود دارند، مهارت‌های مجری نباید نادیده گرفته شود.
یکی از جهت‌گیری‌هایی مجری که به عنوان یک مشکل بالقوه در روش دلفی شناخته شده است، اعمال نظر خود در فرآیند تحلیل و بازپخش نظرات است. یک راه حل برای مقابله با این جهت‌گیری‌ها، استفاده از چک لیست‌های استاندارد برای طبقه‌بندی پاسخ‌های کارشناسان است.
کارشناسان
پیشنهادهایی برای انتخاب گروه کارشناسان وجود دارد:
- از کارشناسان با حوزه دانش مناسب استفاده کنید.
- از کارشناسان با دیدگاه‌های ناهمگن استفاده کنید.
- بین ۵ تا ۲۰ متخصص را انتخاب کنید.
۳. پرسشنامه دور اول را پخش کنید.
مجری اولین پرسشنامه را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهد. نوع سؤالات دور اول معمولاً باز هستند، زیرا به کارشناسان اجازه می‌دهد تا با طوفان فکری ایده‌های خود را مطرح کنند. مجری تمام پاسخ‌های پرسشنامه را جمع‌آوری می‌کند و گزارش خلاصه‌ای از پاسخ‌ها را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهد. در گزارش، هویت کارشناسان ناشناس می‌ماند تا آنها را تشویق کند که نظرات خود را آزادانه بیان کنند.
درباره طوفان فکری بیشتر بدانید.
۴. پرسشنامه دور دوم را پخش کنید.
پرسشنامه دور دوم باید با تحلیل پاسخ‌های دور اول ایجاد شود. هر گونه شباهت بین پاسخ‌ها را شناسایی کنید و محتوای نامربوط را حذف کنید، تا پرسشنامه دوم بتواند به سمتی رود که بین کارشناسان اتفاق نظر به وجود بیاید.
هنگامی که کارشناسان به پرسشنامه دوم پاسخ می‌دهند، ممکن است نظراتشان ثابت بماند یا پس از مطالعه خلاصه گزارش دور اول و درک و تفسیر نظرات سایر کارشناسان، آن را تغییر دهند. پس از تکمیل پرسشنامه دوم، مجری خلاصه گزارش دوم را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهد.
۵. پرسشنامه دور سوم را پخش کنید.
با همان ایده دور دوم به دور سوم بروید. پرسشنامه سوم باید با تحلیل پاسخ‌های پرسشنامه دوم ایجاد شود. کارشناسان بر اساس نظرات خود از گزارش خلاصه پاسخنامه در نوبت دوم به پرسشنامه سوم پاسخ خواهند داد.
می‌توانید به این کار ادامه دهید و وارد دورهای بعدی بشوید یا اگر احساس می‌کنید که کارشناسان به توافق کافی رسیده‌اند، در همین مرحله توقف کنید.
مزایای روش دلفی چیست؟
روش دلفی به دنبال جمع‌آوری نظرات مجموعه‌ای از کارشناسان مختلف است، و این کار می‌تواند بدون نیاز به گرد هم آوردن همه برای یک جلسه حضوری هم انجام شود. از آنجایی که پاسخ‌های شرکت‌کنندگان ناشناس است، اعضای جلسه نیازی به نگرانی در مورد عواقب نظرات خود ندارند. با گذشت زمان می‌توان به توافق رسید، زیرا نظرات در حال تغییر است و این موضوع روش را بسیار مؤثر می‌کند.
معایب این روش چیست؟
شرکت در یک بحث زنده نسبت به روش دلفی تعاملات بیشتری ایجاد می‌کند. زمان پاسخ با روش دلفی می‌تواند طولانی باشد که این موضوع سرعت بحث را کاهش می‌دهد.
چه زمانی از روش دلفی استفاده کنیم؟
روش دلفی زمانی سودمند است که مشکل مورد نظر می‌تواند از قضاوت‌ها یا تصمیمات جمعی، بهره‌مند شود و همچنین شرایط گروه اجازه برقراری ارتباط موثر را نمی‌دهد، مانند: تفاوت‌های زمانی، فاصله و تضادهای شخصیتی. با این حال، حتی زمانی که جلسات گروهی حضوری امکان‌پذیر است، تلاش برای پیش‌بینی می‌تواند از فرآیند دلفی بهره‌مند شود.
مراجع: